Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

31. về Thơ Leo Thang:

Thơ leo thang xuất xứ từ một dòng thơ nước Anh. Nhưng chỉ vài nhà thơ nước Anh ở thế kỷ 19 làm ít bài theo lối leo thang trong cả đời thơ, hình như họ không được người thưởng thức thơ thời đó ủng hộ, nên họ không mặn mà với thế thơ này lắm. Riêng thi hào Nga, Mayakovsky, cả sự nghiệp thơ ông theo lối leo thang. Với Maya, chỉ thơ leo thang mới tải nổi chất hùng ca hoành tráng của cuộc cách mạng Tháng Mười Nga. Maya rất thành công bằng thể thơ này:

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

30. Thơ xướng, hoạ (Phần này chỉ giới thiệu những điểm chính):

Trong lúc trà dư tửu hậu, hứng thú, người làm thơ xướng lên bài tứ tuyệt, hay bài thất ngôn bát cú, hoặc một bài theo thể thơ khác mời bạn thơ hoạ lại bên mâm tiệc cho cuộc rượu thêm vui, thêm đậm đà, ý vị. Thơ xướng, hoạ thường lấy một cớ nào đó làm đề tài, cũng có khi đọc một bài thơ của bạn bè thấy tâm đắc đem họa lại.

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

29. Thơ Tự  Do:

            Thơ tự do khi mới xuất hiện có người chê là thơ buông. Thơ tự do thuộc dòng thơ mới (1932-1945). Trước nữa, thi sĩ Tản Đà từng cách tân trong một số bài thơ của mình theo lối thơ tự do (thơ mới), như bài: “Cảm thu- Tiễn thu”. Ngay dưới đầu đề bài thơ Tản Đà ghi: “Tháng chín năm Canh Thân-1920”. Xin trích nguyên văn bài viết, “Phong trào thơ mới, muốn cùng ai trong bạn làng thơ”:

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

22. Thể thơ tứ tuyệt:

Ðúng ra phải gọi là thơ tuyệt cú (chữ tứ tuyệt do nhà văn hoá Phan Kế Bính đầu thế kỷ 20 đặt). Thể Tứ tuyệt chỉ có 4 câu, 5 hoặc 7 chữ, hai hay ba vần, hoặc cả 4 câu đối nhau, hay chỉ 2 câu trên đối nhau, hoặc 2 dưới đối nhau, có thể cả 4 câu không đối nhau thành từng đôi một. Bố cục: Khai, thừa, chuyển và hợp khá hài hoà và chặt chẽ:

- Ba Vần không đối nhau:

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

21. Thể thơ Ðường Luật:

Thơ Ðường Luật xuất hiện vào đời nhà Ðường bên Trung Quốc (620 - 905). Ðường Luật là thể thơ có vần, đối nhau và hạn định bằng trắc trong thơ rất chặt chẽ. Bằng trắc phải theo đúng luật, sai là thất luật.

Khởi luật:

Tiếng thứ 2 câu đầu gieo vần bằng thì bài thơ đó là luật bằng; tiếng thứ 2 gieo vần trắc thì bài thơ đó là luật trắc. Theo bằng trắc như sau:

Ngũ ngôn tám câu 5 vần.

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

18.Thể Song thất lục bát (STLB):

            Là thể thơ cách luật của Việt Nam, với những đặc điểm như sau: Hai câu trên đều 7 tiếng, hai câu dưới là câu Lục và câu Bát, mỗi khổ 4 câu và cứ thế trình tự diễn đạt cho đến hết ý. Nữ sĩ Ðoàn Thị Ðiểm đã dịch tác phẩm Chinh Phụ Ngâm của Ðặng Trần Côn ra thể thơ STLB rất tài hoa. “Cung Oán Ngâm Khúc” của Nguyễn Gia Thiều, “Ai Tư Vãn” của Lê Ngọc Hân đều sáng tác bằng thể thơ STLB rất thành công trong nền văn học cổ điển Việt Nam.

Giới thiệu luật thơ, Thể thơ, cách làm thơ (Tiếp theo)

17. Thể Thơ Lục Bát:

Lục bát là thể thơ dân gian của dân tộc ta, âm điệu trên 6 dưới 8. Bắt đầu bằng câu 6 tiếng, tiếp là câu 8 tiếng, cứ thế diễn đạt cho đến hết ý. Bao giờ cũng khởi đầu bằng vần bằng: Tiếng thứ 6 cuối câu lục phải là tiếng bằng. Tiếng thứ 6 ở câu lục và tiếng thứ 6 ở câu bát phải vần với nhau. Tiếp đến tiếng thứ 8 của câu bát phải vần với tiếng thứ 6 ở câu lục dưới, vừa gieo vần chân vừa gieo vần lưng. Thơ lục bát có nhịp chẵn: Hai tiếng; nhịp lẻ: Ba tiếng:

- Khi nhà em/ ở phía đông

Mỗi ban mai/ mặt trời  hồng/ chỗ em

Tưởng như/ em đó/ bên thềm

Hồng hào/ chải mái/ tóc mềm/ xuống vai...

                                  (Nguyễn Khoa Ðiềm)