Trong đời người biết bao lần
mùa thu đi qua, mùa thu trở lại, biết bao lần ta lãng đãng mơ hồ trước mùa thu thấm đậm tình thu như thi sĩ Xuân Diệu đã viết: “Lá không vàng, lá không rụng, lá lại thêm xanh; ấy là mùa thu đã về,
mùa thu mới về, yểu điệu thục nữ. Trời bớt nóng và thêm mát. Có ai thổi cơm mà
khói nhẹ mơ hồ đâu đây...”.
Chính cái sự “lá không vàng,
lá không rụng, khói nhẹ mơ hồ đâu đây” đã làm nên một mùa thu Việt đầy bản sắc,
hương sắc. Bởi mùa thu Việt không giống mùa thu Tàu,
khác hẳn mùa thu Phương Tây cho nên mỗi người Việt dù đi đâu, ở
đâu thì cũng trong sâu thẳm hồn mình ngồn ngộn mùa thu Việt, không
lẫn:
“... Trăng
thu vời vợi trên cao
Xõa dài tóc
liễu lao xao gió hồ
Chập chờn
sóng vỗ nhấp nhô
Xạc xào
trong gió lá khô xa cành
Vài làn
mây mỏng mong manh
Vội vàng
những cánh chim nhanh... vút trời!
Chợt nghe
một giọng à ơi,
nhẹ như
tiếng gió ngỏ lời đâu đây?
Trời thu
rắc lá thu bay
Bước chân
xa xứ người xây lối về...”!
(Lạy trời cho lá thu bay)
Hoàng Giáp Tôn đặt tên cho tập thơ của mình: Gửi lại mùa thu cũ. Mùa thu
cũ trong anh với nhiều long đong lận đận,
nhiều đa đoan thân phận, nhưng anh vẫn muốn năm nào cũng được gặp lại
mùa cũ của đời mình:
-“... Nửa
đời lận đận, long đong
Sắp tròn
một kiếp khép vòng nhân gian
Đã đành
rằng phận đa đoan
Gặp mùa
thu cũ lại man mác lòng...!”
(Gặp mùa thu cũ)
Từ sự tìm
về gặp những mùa thu của lòng mình anh đã lăn qua nhiều trăn trở trong những
ngày xa quê như vần thơ nhớ về Hồ Tây khi anh ngồi lướt web ở nơi rất xa Hồ
Tây:
“...
Đường thu về thư thả thật yên bình
Lá thu
rụng dệt thảm vàng nẻo bước...”
Còn gặp nhiều trong đó những câu thơ khác anh viết về mua
thu, mùa cuối thu:
“...Heo
may hun hút mặt hè
Bàng trơ
trụi lá còn khoe nhánh gầy.
Bầu trời
u ám sắc mây
Xập xòe
bầy sẻ rộn bay sau nhà.
Cành đào
nẩy mấy búp hoa
Chỉ vài
tuần nữa đã là vào Đông!...’
(Heo may Hà Nội)
Mùa thu trong tâm tưởng Hoàng Giáp Tôn là mùa nhớ, mùa thương, mùa của
những năm xa cách, mùa của những kỉ niệm
thời ấu thơ với những mối tình thuở học trò có cây đa cũ, cây si bên Hồ
Gươm và cây sấu ngon nhất Hà Thành. Đó là cây sâu ở đầu phố Hàng Trống thời
anh.
Không
riêng gì mùa thu, mà anh viết về đề tài khác cũng nhiều khơi gợi về cảnh cũ
người xưa:
“... Ánh
bình minh vừa le lói chân mây
Con phố
vắng cựa mình vươn sức sống
Ông hàng
phở cả hơi và tốt giọng
Tiếng rao
hàng chát chúa xé toang đêm
Hương
ngạt ngào theo khói phở bốc lên
Những lát
bánh thái đều như sợi miến.
Bà bánh
khúc ghé nhờ soi ánh điện
Trao hàng
xong cẩn thận đếm lại tiền
Cô bún
riêu đôi mắt lá răm duyên
Bên bếp
lửa khách chủ cùng tất tưởi
Cái vị
ngậy tê tê nơi đầu lưỡi...”
(Chợ ven nội)
Thơ Hoàng
Giáp Tôn là những gợi hình, gợi cảnh, gợi nhớ, gợi thương, gợi lại những kí ức,
thuộc về kí ức có vui có buồn, có nhớ thương, có luyến tiếc, có cả hờn giận
và trào lộng. Như một bức tranh chấm phá đủ gam màu, chứa nhiều cung
bậc tình cảm. Nhưng trong đó Hà Nội luôn chiếm vị trí đặc biệt trong
các bài thơ của anh. Hà thành dưới ngòi bút của Hoàng Giáp Tôn có
thấp thoáng dáng dấp những người trinh nữ kiêu sa, huyền bí thâm trầm,
nhưng có khi chỉ là cái phông, cái nền cái khung cảnh để gửi gắm tâm
sự:
“... Mảnh
trăng xưa giải mây mù vẫn đây
Hồ xưa
sóng vẫn gọn đầy
Thấy heo
may lạnh lại say với lòng...”
(Gặp mùa
thu cũ)
“... Nhớ
sớm heo may buốt lạnh đầy
Phố phường
thưa vắng lá run bay
Ngang trời
vụt cánh chim qua vội
Mặt sóng
tan nhòa, những bóng mây...”
(Hà Nội
trong tôi những nỗi buồn)
“... Vài
chiếc lá sấu bay
Rơi bên hè
lặng lẽ
Gió thở
dài nhè nhẹ
Sóng Hồ
Gươm chau mày...”
(Cây
sấu ngon nhất Hà Nội)
Thú vị là
nhiều bài thơ của tác giả sáng tác trong những năm 1958 - 1972, đó là giai đoạn mà tuổi trẻ Hà Nội
và cả nước phải tạm gác bỏ nhiều thứ sang một bên để phấn đấu.
Thời đó không thể có tình yêu mùi mẫn, ướt át. Tất cả những gì
được coi là lãng mạn là ủy mị đều phải gác lại để đuổi bắt lý
tưởng... Và tình yêu lãng mạn, ướt át thời đó bị coi thứ “xa xỉ
phẩm” không được phép có. Thế mà thơ của tác giả thời kỳ này vẫn
lai láng tình yêu đôi lứa. Thật lạ! Ngọn lửa tình yêu cháy bỏng trải
qua tuổi trẻ học trò, đằm thắm hơn,
nghĩa tình hơn theo năm tháng trưởng thành, rồi chín dần vì
được bổ xung thêm chất tư duy, dằn vặt, trăn trở.
Thơ của
Hoàng Giáp Tôn như nhật ký ghi chép tâm hồn,
ghi chép cõi lòng của tác giả. Đọc thơ anh thêm hiểu về anh,
hiểu những cảm xúc chân thành trong những lời thơ tự nhiên, đời thường của một con người đã chứng
kiến nhiều biến chuyển của xã hội; một nhà giáo, một nhà khoa học
làm thơ. Anh lăn lộn từng trải với thời cuộc nhưng không bị “say sóng”
bị mất lý trí khi cảm xúc. Tuyển tập trên 100 bài thơ này phù hợp
rộng rãi với cả bạn đọc trẻ tuổi và cả các bạn đọc nhiều tuổi.
Chắc chắn bạn đọc sẽ hứng thú với người giới thiệu khi thưởng
thức Gửi lại mùa thu cũ, một mùa thu Việt toàn bích.
LỤC BÁT RU EM...
Ngủ đi, đôi mắt anh yêu,
Ru em anh gọi gió chiều du dương.
Cho anh vuốt mái tóc hương
Cho anh ngồi ở bên giường ru em,
Ngủ đi anh sẽ mang đem
Cho em muôn giấc mơ kèm tình anh,
Ngủ đi hỡi suối tóc xanh
Ngủ đi, say giấc mộng lành tình yêu!
Ngủ đi đôi mắt diễm kiều
Ngủ đi hỡi cặp môi yêu thắm đào
Cho anh hái những vì sao
Trong mơ, anh sẽ cài vào tóc
em
Níu trăng anh giữ sau rèm
Dệt chùm mây trắng, anh đem
chăng màn.
Ngủ đi em, cả không gian
Ru em, rộn tiếng cung đàn
tình anh!
Ngủ đi em... ngủ ngon lành
Ngủ đi... cho giấc mộng
thành tình yêu!
